Vợ tôi bán xôi đêm. Tối nào tôi cũng chở cô ấy ra góc phố quen thuộc, phụ dọn hàng rồi quay về ngủ trước để sáng hôm sau còn đi làm sớm.

Vợ tôi bán xôi đêm. Tối nào tôi cũng chở cô ấy ra góc phố quen thuộc, phụ dọn hàng rồi quay về ngủ trước để sáng hôm sau còn đi làm sớm. Lạ một điều — khách lúc nào cũng đông, đứng xếp hàng dài, vậy mà mỗi lần tính sổ cuối ngày lại chẳng dư được bao nhiêu. Vợ thì thường than mỏi lưng, nhức vai, có hôm về không buồn nói câu nào. Linh cảm có điều gì đó bất thường, một đêm nọ tôi giả vờ mệt, không đi phụ. Đợi vợ đi khỏi, tôi lặng lẽ thay quần áo, trùm khẩu trang, giả làm khách đến mua xôi. Khi gần đến lượt mình, tôi chết sững... tim thắt lại khi nhìn thấy vợ đang…

Tối hôm đó, tôi không ngủ. Cả đêm trằn trọc, trong đầu cứ hiện đi hiện lại hình ảnh vợ tôi cầm tờ tiền, dúi một vật gì đó vào tay khách. Bao câu hỏi xoáy sâu vào tim gan: Cô ấy đang làm gì? Có phải… có phải cô ấy bị ép? Có ai đó đứng sau? Hay… chính cô ấy tự nguyện?

Sáng hôm sau, Nhàn vẫn dậy sớm như mọi ngày, lặng lẽ nấu cháo, gọi con dậy, rửa chén bát. Cô ấy vẫn là người vợ đảm đang như bao năm tôi từng biết. Nhưng giờ đây, tôi lại thấy mọi cử chỉ của cô ấy trở nên đáng ngờ. Tôi im lặng. Nhàn cũng không hỏi tại sao tôi không ra phụ tối qua. Giữa chúng tôi, bỗng có một khoảng cách vô hình lạnh lẽo.

Tôi quyết định tìm hiểu đến cùng.

Ba đêm sau, tôi lại giả làm khách. Lần này, tôi đội mũ bảo hiểm trùm kín mặt, mượn chiếc xe số cà tàng của ông bạn cùng xưởng. Tôi đứng trong hàng, cố gắng quan sát thật kỹ. Khác với lần trước, tối nay có mưa lất phất, khách vắng hơn. Nhưng một lần nữa, tôi lại thấy vợ đưa một vật nhỏ gói khăn giấy cho một khách nam. Tôi chờ đến lượt mình.

Khi đứng trước mặt vợ, tôi lấy giọng khàn khàn hỏi:

– “Cho anh một xôi mặn… có gì đặc biệt không?”

Nhàn ngẩng lên, ánh mắt cô thoáng sững lại trong giây lát. Rồi cô mỉm cười, nhẹ giọng:

– “Khách quen à? Anh chờ một lát.”

Cô cúi xuống gói xôi. Tim tôi đập loạn. Liệu cô có nhận ra tôi không?

Khi cô đưa tôi gói xôi, tôi cầm lấy, nhanh chóng bước đi. Nhưng thay vì rời đi, tôi băng qua đường, ngồi vào quán cà phê cóc bên kia, vừa quan sát, vừa mở gói xôi. Ngoài xôi, đúng như tôi nghi ngờ — có một gói nhỏ màu trắng được cuộn kỹ trong khăn giấy. Tôi lặng người.

Tôi đem nó đến chỗ thằng bạn làm bảo vệ bệnh viện gần đó — dân từng chơi bời, giờ tu tỉnh, nó biết ngay:

– “Mày coi chừng… cái này giống thuốc giảm đau cực mạnh, loại dạng kê đơn… có mấy đứa dân lao động hay tìm mua để giảm đau nhức, nhưng dễ nghiện lắm.”

Tôi về nhà, đầu óc quay cuồng. Nhàn đang bán xôi kiêm bán thuốc giảm đau trái phép? Cho những người lao động nghèo không đủ tiền đi khám? Nhưng… tại sao? Tại sao cô ấy lại làm vậy? Vì tiền lời từ mấy thứ đó ư?

Tối hôm sau, tôi ngồi thẳng thắn nói chuyện với vợ. Ban đầu, cô ấy né tránh, im lặng. Tôi nhẹ nhàng nhưng cương quyết:

– “Em không nói, anh cũng biết rồi. Chúng ta là vợ chồng, không giấu nhau được đâu.”

Nhàn bật khóc. Nước mắt lăn dài, giọng nghẹn:

– “Em không buôn bán cái gì xấu đâu anh… là thuốc, thuốc giảm đau. Em mua lại của một cô điều dưỡng quen biết, cô ấy nghỉ việc rồi, còn dư. Em không bán cho ai lạ, chỉ có vài bác xe ôm bị gai cột sống, vài người lao động bị đau triền miên, không có bảo hiểm… Họ xin, họ lạy lục. Em không lấy lời.”

Tôi chết lặng.

– “Sao em không nói với anh? Em biết làm vậy là sai mà.”

– “Em biết chứ… nhưng em thấy họ khổ quá. Có bác xe ôm đêm nào cũng cắn răng chạy vì đau không đứng nổi. Em không dám kể, sợ anh buồn, sợ anh nghĩ em… làm điều khuất tất.”

Tôi ôm mặt. Hóa ra bao nhiêu đêm nay, vợ tôi không phải đang bán rẻ nhân phẩm hay mưu cầu tư lợi. Cô ấy chỉ đang cố gắng… cứu người, bằng cách rất dại dột, rất liều lĩnh. Nhưng liệu xã hội có tha thứ? Luật pháp có hiểu?

Tôi nhìn cô ấy — người phụ nữ nhỏ bé, hai vai gầy guộc, mái tóc lấm tấm sợi bạc, đôi mắt thâm quầng vì thiếu ngủ. Bao năm nay, cô ấy gánh cả gia đình trên đôi vai, âm thầm, không một lời than vãn.

Tôi nắm lấy tay Nhàn.

– “Dừng lại em nhé. Dù là vì ai, mình cũng không thể làm sai luật. Anh sẽ xin tăng ca, mình tính lại chi tiêu, nếu cần bán xe máy, anh bán. Nhưng em phải hứa… không làm thế nữa.”

Nhàn gật đầu, nước mắt rơi như mưa.

Kể từ đêm đó, vợ tôi vẫn bán xôi, nhưng không còn “đặc biệt” như trước nữa. Khách quen vẫn đến, nhưng hiểu chuyện, họ cũng không đòi hỏi thêm điều gì. Tôi xin làm thêm giờ. Cuộc sống vẫn khó, nhưng ít ra, chúng tôi không phải sống trong lo sợ và giấu giếm nữa.

Đôi khi, tôi vẫn nhớ cái đêm định mệnh ấy. Cái đêm mà tôi – một người chồng tưởng như hiểu vợ mình nhất – lại sững sờ phát hiện ra những điều chưa từng biết. Nhưng cũng nhờ đêm đó, tôi hiểu rằng: đôi khi tình yêu không chỉ là tin tưởng, mà còn là đủ dũng cảm để đối diện và tha thứ.